Het vinden van een bestrijdingsstrategie tegen de Opogona sacharri (Bananenboorder)

In het voorjaar van 2024 heeft Dion Duijvestijn als stagiair bij Vertify een vooronderzoek gedaan naar de bestrijding van Opogona sacharri in de Cymbidium teelt. Door een combinatie van literatuurstudie, proeven en interviews met telers worden de effectiviteit en toepasbaarheid van verschillende bestrijdingsstrategieën geëvalueerd. Deze strategieën betreffen, het gebruik van feromonen, mechanische bestrijding en chemische bestrijdingsmiddelen. Daarnaast zijn aaltjes ingezet als biologische bestrijding. Dit vooronderzoek is gefinancierd vanuit stichting Kennis in je Kas (KijK).

Mechanische bestrijding

Het Pats C-systeem biedt mogelijkheden voor het detecteren en monitoren van Opogona-motten in kassen, dankzij slimme camera's en gedetailleerde data-analyse. Hiermee kunnen telers vroegtijdig ingrijpen om de mottenpopulatie onder controle te houden. Diverse kwekers hebben al positieve ervaringen met dit systeem.

Het Pats X-systeem, een drone die motten bestrijdt door middel van propellers, vertegenwoordigt een mogelijk innovatieve en duurzame oplossing voor de glastuinbouw. Hoewel het potentieel groot is, is het systeem momenteel nog in ontwikkeling en niet direct beschikbaar voor het volledig wegvangen van alle motten. Verbeteringen zijn noodzakelijk voordat de drone als betrouwbare bestrijdingstechniek kan worden ingezet. Concluderend biedt Pats C voordelen voor monitoring, terwijl Pats X in de toekomst een waardevolle toevoeging zou kunnen worden.

Feromonen ter bestrijding

In de strijd tegen Opogona-motten in kassen, bieden zowel feromoonvallen als vanglampen oplossingen. Tabel 1 geeft weer dat het feromoon van Van Iperen de meeste motten wegvangt. Dit resultaat hangt echter sterk af van de plaatsing van de vangplaat. Op plekken met een hogere mottenpopulatie worden vanzelfsprekend meer motten gevangen. Hiervoor zijn er twee herhalingen uitgevoerd: herhaling A en B. Uit resultaten blijkt dat vanglampen aanzienlijk meer motten vangen dan feromoonvallen (tabel 2). Dit was niet alleen duidelijk in de eerste proef, maar werd bevestigd in een herhalende proef.

Tabel 1 aantal gevangen motten                            Tabel 2 motten gevangen in vanglampen per herhaling waarbij de                                                                                                   leverancier van het feromoon die erbij hing genoteerd staat

Tijdens deze proeven blijkt dat motten mogelijk niet goed blijven plakken aan de vangplaten en zichzelf los trekken. Dit wordt ondersteund door figuur 1, waar veel vleugelhaartjes vastzitten zonder dat er motten aanwezig zijn. Hier is echter geen verder onderzoek mee gedaan.

Figuur 1 Vangplaat met motten

Natuurlijke vijanden ter bestrijding

Het onderzoek naar de effectiviteit van natuurlijke vijanden tegen de Opogona vereiste het verzamelen van eitjes voor analyse. Om voldoende larven en eitjes te verkrijgen, zijn aangetaste planten in kooien geplaatst voor de opkweek. Hoewel dit resulteerde in een overvloed aan larven voor verdere studie, bleken eitjes extreem moeilijk te vinden. Verschillende methoden werden toegepast, waaronder regelmatig scouten en spoeltellingen van de grond, maar zonder succes.

Hierdoor konden natuurlijke vijanden niet op eitjes worden getest, hoewel aanbevolen vijanden zoals Chrysoperla carnea, Macrolophus pygmaeus, Orius laevigatus en Stratiolaelaps scimitus beschikbaar waren. Desalniettemin werden Steinernema carpocapsae en Steinernema feltiae getest op larven, waarbij de carpocapsae een 100% doding heeft gehaald, en de felitae 66%.

Tabel 3 afdoding larven door aaltjes per herhaling waarbij er 3 larven zijn ingezet

Deze aaltjes zijn in Petri bakjes getest. Het Petri bakje is gevuld met een handje veen/ kokos substraat en een 5cm Dracaena stam. Hieraan zijn de larven toegevoegd, gevolgd door het toedienen van de aaltjesoplossingen. Dit proces is herhaald voor zowel de Steinernema carpocapsae als Steinernema feltiae, wat positieve bevindingen opleverde (tabel 3).

Bestrijdingsmiddelen

In het onderzoek naar de bestrijding van de larven worden verschillende bestrijdingsmiddelen getest. Dezelfde methodologie als in het eerder beschreven onderzoek met aaltjes wordt gevolgd. Drie herhalingen worden uitgevoerd met drie larven per herhaling, waarbij er een laagje grond en drie stammetjes gebruikt zijn om voldoende voedsel te garanderen en de werking van systemische middelen te bevorderen (tabel 4 en 5).

Tabel 4 gewasbeschermingsmiddelen + doseringen

Tabel 5 systemische en contactmiddelen

De resultaten van de proeven zijn duidelijk. De middelen Altacor en Mainspring hebben een duidelijke werking tegen de middelgrote larven. Turex heeft enige effectiviteit tegen de jongere larven. Verder zijn er geen andere middelen die resultaat gaven met betrekking tot de afdoding van larven (tabel 6).

Tabel 6 resultaten bestrijdingsmiddelenproef

Conclusie

De aanpak van de Opogona plaag in de Snij-cymbidium teelt toont aan dat mechanische bestrijding met het Pats C-systeem mogelijk is voor monitoring, terwijl het Pats X-systeem nog in ontwikkeling is. Feromoonvallen zijn minder effectief dan vanglampen, en natuurlijke vijanden zoals Steinernema-aaltjes blijken veelbelovend tegen larven. Chemische bestrijdingsmiddelen, met name Altacor en Mainspring, zijn effectief tegen middelgrote larven, terwijl andere middelen beperkt succes tonen. Een geïntegreerde strategie, inclusief monitoring, biologische en chemische bestrijding, biedt de beste kansen voor effectieve beheersing van de plaag waarbij grotere proeven opgezet moeten worden om deze methoden in een praktijkwaardige omgeving te kunnen testen.